Historia Afryki / Historia Europy / XX wiek

Biały wyzysk, czarne kolonie. Jak Europa panowała nad światem?


XIX wieczna mocarstwowość państw Europejskich, była bezprecedensowym przykładem dominacji nad pozostałymi rejonami świata w historii naszej cywilizacji. Nikt, nigdy wcześniej, na tak wielką skalę, nie podporządkował sobie tak wielu narodów, w tak wielkim stopniu jak Europejczycy.
 

Podział świata

 
XIX wiek, sto lat historii świata, które wzbudza w nas polakach romantyczne przemyślenia. Rozmyślamy na temat Afryki, krajów orientu i własnych kolonii, jednak najbardziej w świadomości kładzie się cieniem walka o niepodległość. Całe sto lat niewoli Rosyjskiej, Austryiackiej i Pruskiej sprawiło, że skupieni byliśmy nie na podbojach dalekich lądów jak to czynili nawet najmniejsi zachodni sąsiedzi, ale cały wysiłek skupialiśmy na walce o Polskość, na stworzeniu czegoś z niczego.
 
Jednak nasza historia, pomimo, że odbiega znacznie od tego co działo się z innymi krajami w XIX wieku wcale się znacznie nie różni. W dalszym ciągu myśli polaków skoncentrowane na ideii narodu, pomimo, że nie praktycznie to ochoczo skupiały się na marzeniach kolonialnych.
 
W innej sytuacji były suwerenne ówczesne kraje Europejskie. Pomimo, że Afryka od czasów starożytnych odgrywała rolę znaczącą w cywilizacji europejskiej, to oprócz jej obrzeży nikt nie zdobył się na to, żeby ją odkryć w takim stopniu jak inne kontynenty świata. Dopiero druga połowa XIX wieku przyniosła przełomy w medycynie, które doprowadzając do zwalczania pospolitych chorób tropikalnych pozwoliły na śmiałe wyprawy odkrywcze, a potem kolonizacyjne, które w Imperium Brytyjskim określono mianem imperialnej gorączki złota na czarnym lądzie, „The Scramble for Africa”. Wyścig czas było zaczynać, a na linii startu stanęły wszystkie ówczesne mocarstwa.
 

Amerykańscy, czarni niewolnicy.

Amerykańscy, czarni niewolnicy.

Kolonie? Kto, co i dlaczego?

 
Każdy upatrywał inny interes w posiadaniu kolonii na czarnym lądzie. Wielka Brytania, coraz bardziej zainteresowana wydobyciem złota w południowej Afryce i pozyskaniem nowych surowców, liczyła na stopniowe opanowanie nowych zasobów w celu dalszego eksploatowania swojej polityki wolnego handlu. Inne kraje aspirowały o nowe rynki zbytu, a czarny koń europy, którym były Niemcy pomimo polityki balansu, którą prowadził Bismarck liczyły na zdobycie „należnych im” kolonii, czego efektem było ostateczne stworzenie Niemieckiej Afryki Wschodniej, Zachodniej i Południowo-Zachodniej. Dodatkowym czynnikiem kształtującym sytuację w Afryce był fakt, upadku handlu niewolnikami, który pomimo zniesienia go dość wcześnie przez Wielką Brytanię, funkcjonował powszechnie do drugiej połowy XIX wieku.
 
Industrializacja kolejnych krajów europejskich wymogła na niektórych z nich nakładanie wysokich ceł na towary sąsiadów w celu ochrony swoich młodych przemysłów, robiły tak zarówno Stany Zjednoczone jak i Niemcy. Pomimo, tego Wielka Brytania utrzymywała doktrynę wolnego handlu, ponieważ jej się to opłacało, jako, że dzięki swoim rozległym szlakom handlowym i największej flocie bez większego wysiłku oferowała towary tanio, najtaniej. Inne kraje w tym wypadku Niemcy i Francja, żeby mogły się rozwijać przemysłowo praktycznie nie mogąc konkurować z Wielką Brytanią zamykały swoje rynki kolonialne na handel z Imperium Brytyjskim i traktowały je jako rynki zbytu na towary Europejskie. Kiedy Wielka Brytania prowadziła wolny handel, kraje protekcjonistyczne potrzebowały kolonii, żeby po nasyceniu swojego rynku wewnętrznego, mieć gdzie wyeksportować nadwyżkę produkcyjną, w zamian za surowce.
 
Dlatego właśnie posiadanie kolonii w XIX wieku, było uważane, za rozsądne ekonomicznie i tak w drugiej połowie XIX wieku, kolonializm rozpoczął swój drugi rozkwit.
 

"The Scramble for Africa", brytyjski plakat

„The Scramble for Africa”, brytyjski plakat

Zbrodnicza przeszłość, nieśmiałej Belgii.

 
Belgia, która „otrzymała” niepodległość w 1830 roku z rąk Holenderskich nigdy nie była zainteresowana koloniami. Dopiero król Belgii Leopold II, który uznał, że kolonie są opłacalnym interesem postarał się o pozyskanie terytoriów zamorskich dla swojego państwa. Belgia otrzymała je z rąk innych mocarstw na konferencji Berlińskiej w 1885 roku, jako prywatna posiadłość królewska, która w krótkim czasie okazała się, jednym z najkrwawszych epizodów kolonialnych w XIX wieku.
 
Pisząc o polityce kolonialnej Brukseli warto zauważyć, że nie różniła się ona zbytnio od tego co reprezentowały sobą inne kraje Europejskie w tamtym okresie, jednak jest dobrym przykładem ponieważ poziom wyzysku, połączonego z brutalnością w wyraźny sposób ukazuje, jak nawet najmniejsze państwa Europejskie prowadziły swoje inwestycje w krajach obecnego „trzeciego świata”.
 

Leopold II, "Rzeźnik Kongo"

Leopold II, „Rzeźnik Kongo”


Szacuje się, że w wyniku działań kolonizacyjnych, a także rozprzestrzenienianiu się, przywiezionych tu przez Europejczyków chorób, zmarło kilka milionów Kongijczyków. Czarnych traktowano jak niewolników na ich własnej ziemi, nie licząc się z ludzkim życiem, robiono to dla kauczuku i kości słoniowej. Król Leopold II w krótkim czasie został okrzyknięty „Rzeźnikiem Kongo”, który osławił również tak zwany „Kontrakt Leopolda” do podpisania, którego skłaniano niepiśmiennych wodzów Afrykańskich, którzy nieświadomie sprzedawali w niewole swoich pobratymców, w zamian za ubranie.
 
Należy pamiętać jednak, że Belgia jest tutaj tylko przykładem, w owym czasie takie same zbrodnie popełniali Brytyjczycy na Australijskich Aborygenach, Amerykanie na Amerykańskich Indianach i Filipińczykach, Portugalczycy w stosunku do mieszkańców Angoli i Amazonki, Francuzi na Północno-zachodnich Kongijczykach, a Niemcy na Południowo-zachodnich Afrykanach. Mordy były powszechne.
 

Bunty w koloniach

 

 

II Wojna Światowa

 

 

Upadek systemu kolonialnego

 

 

Źródła:
„The Decline of the West”, Oswald Spengler (Oxford University Press, 1991)


Komentarze

  • Brodaty pisze:

    A reszta? ;)

  • Wejdż na Historia w 5 minut – YouTube

    Historia w 5 minut — podróż przez historię

    Wykłady historyczne

    Żeby przejść do pełnej playlisty, kliknij w logo youtube na wideo lub lista wykładów.

    Kanał Historya.pl
    Kanał historya.pl na youtube zawiera uporządkowaną kolekcję wykładów, filmów dokumentalnych, archiwalnych oraz fabularnych związanych z tematyką historii. Staram się selekcjonować najlepsze materiały.