Ponad sto lat obcych rządów dobiega końca, a sen o wolnej Polsce powoli staje się rzeczywistością. Jak trudnym musi być pozbieranie kraju? Kraju niegdyś wielkiego, dziś rozdartego. Zapewne trudnym, skoro przed jednoczącymi stoi zadanie połączenia ziem trzech różnych administracji: Rosyjskiej, Niemieckiej i Austro-Węgierskiej, które różnią się od siebie nie tylko nieproporcjonalnym rozwojem ekonomicznym, ale również mentalnością.
 
Nowa Polska łączy w sobie przemysł Kongresowy, który do tej pory eksportował swój zbyt na terytorium Rosji. W skład państwa wchodzi także wschodnia część Cesarstwa Niemieckiego, gdzie w okolicach Poznania produkowano do tej pory duże ilości żywności eksportowanej na zachód. Kopalnie cynku i węgla z dawnego terytorium Austriackiej Galicji również zostają inkorporowane bez swoich niedawnych rynków zbytu, którymi były bogate Niemieckie miasta przemysłowe na Zachodzie. Około 84% wszystkich wyprodukowanych dóbr trafiało do zaborców, natomiast około 85% importowanych dóbr pochodziło od państw zaborczych.
 
Porzucenie tych więzi gospodarczych postawiło przed formującym się państwem wielkie wyzwania. Porzucono je ze względu na politykę zaborców oraz politykę ówczesnego protekcjonizm handel z Rosją stał się praktycznie niemożliwy, a handel z Niemcami i Austrią obciążony był wysokimi cłami. Również sytuacja przemysłowa była w pewnych miejscach absurdalna i wymagała unicestwienia przemysłu bądź przekształcenia go. Dla przykładu produkcja pewnych towarów duplikowała się w różnych zaborach przy zastosowaniu innych metod i innej produktywności. Stworzenie jednego systemu ekonomicznego w tych warunkach było trudnym wyzwaniem i wymagało czasu.

Prowadź komendancie

Piłsudski w pierwszych latach nie określił swoich celów politycznych w sposób wystarczająco jasny bądź sugestywny, żeby wyznaczyć kierunek, którym państwo powinno podążać. Po wykonaniu swojego zadania złożył władzę w ręce demokratycznie wybranych polityków.
 
Co prawda krytykował w swoich wypowiedziach konstytucję z roku 1921 i chciał ją zmienić, jednak podporządkował się literze prawa.

— Jaki jest program Pana Marszałka, jako szefa rządu, na najbliższy okres czasu?
— (…)Za taką zaś główną troskę muszę uważać w Polsce zmianę tych prawnych zasad podstawowych, które nazywamy konstytucją. Nazwa jest głupia dlatego, że jest cudzoziemska i dlatego prawdopodobnie ludzie nie chcą często rozumieć, jak wiele pracy włożyć trzeba, aby być w zgodzie z konstytucją i z zasadami prawnymi, gdy się stoi na czele rządu. Jeśli zaś konstytucja jest niechlujnie ułożona i napisana, wytwarzać ona musi chaos prawny tak daleki, że utrzymanie porządku w myślach prawnych staje się niekiedy niepodobieństwem. Jako przykład tego niechlujstwa dam panu posłowi system układu konstytucji naszej, związany z pracą sejmu. Mamy więc kilka sposobów wyrażania woli czy zgody sejmu — i wszystkie są nieokreślone, są chwiejne. Mamy więc w artykule trzecim bardzo pompatyczne słowa, które brzmią: „Nie ma ustawy, bez zgody sejmu wyrażonej, w sposób regulaminowo ustalony”. W samej zaś konstytucji nie jest nigdzie powiedziane, co to słowo „regulaminowo” ma oznaczać; tedy każda ustawa jest zachwiana jakąś śmieszną nieokreślonością, wątpliwością, czy jest „regulaminowo” ustalona — i każda ustawa może być zaczepiona, że nie jest ustawą.(…)
Józef Piłsudski, Pisma zbiorowe t. IX, Warszawa 1937, s. 218-224

Polityka państwowa nie dostarczała stabilizacji, a rządy zmieniały się. Skutkiem tego jak wiadomo w 1926 roku był przewrót Majowy, który podporządkował państwo władzy Sanacji.
 

Piłsudski w zasadnie nigdy nie myślał o sobie jako o dyktatorze, a demokracie i było, to uwidocznione w łagodnej formie autorytaryzmu, który został zaaplikowany w Polsce za jego rządów. Hołdował idei Jagiellońskiej opartej na tolerancji, jednak w latach schyłkowych jego życia te poglądy zaczęły się zmieniać.
 
Co prawda sam powiedział, że Polacy nie mogą być „rządzeni batem” i utrzymał formę parlamentaryzmu w państwie po zamachu Majowym, jednak poczynając od 1934 roku podpisał się również pod utworzeniem Berezy Kartuskiej, która okryła się niesławą przetrzymywania więźniów politycznych.

Zmiany polityczne po 1935

W 1935 roku Piłsudski umarł i pozostawił po sobie kraj w żałobie. Śmierć Piłsudskiego powoduje kryzys u władzy i podział w Sanacji. Podział wynikał z braku wystarczająco silnego następcy.
 
Marszałek swoją postacią łagodził spory i skupiał Sanację wokół siebie jego brak oznaczał brak fundamentu spajającego ten ruch. Piłsudski wyznaczył na kolejnego prezydenta Walerego Sławka, który po śmierci komendanta niestety nie był w stanie pełnić tej funkcji, a w końcówce swojego życia został zmarginalizowany w kręgach Sanacyjnych.
 
Ostatecznie popełnił samobójstwo 2 kwietnia 1939 roku dokładnie 45 minut po godzinie 20, czyli w tym samym czasie, w którym zmarł Józef Piłsudski.
 
Rząd Polski po śmierci marszałka zdawał się być oderwanym od rzeczywistości. Z jednej strony flirtował z faszyzmem i Niemcami Hitlerowskimi, a z drugiej starał się odgrywać politykę mocarstwową w sytuacji, kiedy mocarstwem nie był. W końcu po Monachium, kiedy Hitler zagarnął Czechosłowację w Polsce nie wierzono, że dojdzie do wojny bądź uwierzyć nie chciano. Ostatecznie, doprowadziło, to do katastrofalnej w skutkach sytuacji politycznej, która zakończyła się wybuchem wojny.

A więc wojna

Polska była pierwszym krajem, który stawił zbrojny opór Niemcom Hitlerowskim. Nie będę analizował kwestii politycznej i ruchów ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w przededniu tych wydarzeń, bo świetnie uczynili, to wybitni historycy Polscy.
 
Niemiecka inwazja na Polskę de facto unicestwiła byt państwa i doprowadziła do jego likwidacji. Upadek kraju cechuje się dużymi emocjami i szokiem mentalnościowym dla wielu Polaków.
 
Wojna Polsko-Bolszewicka z roku 1920 i wywalczenie niepodległości było swoistym mitem Sanacyjnym legalizującym władzę tego ugrupowania w oczach Polaków. Jednak zarzuca się im brak wyobraźni i dość nie racjonalną politykę zarówno Becka, jak i Śmigłego. Co prawda jak wspominał już zmarły w 2009 roku profesor Wieczorkowski, Polska armia w 1939 roku nie była zmobilizowana dostatecznie i po wybuchu wojny wycofywała się na Wschód, żeby stawić czynny opór na linii Wisły. Jednak co było powodem takiego stanu rzeczy? Jedyny wniosek, który mi się nasuwa to brak politycznej dalekowzroczności i konsekwencji swoich poczynań, który w ostateczności doprowadził do upadku II Rzeczpospolitej.